Zwiedzanie Samarkandy to punkt obowiązkowy podczas wycieczki do Uzbekistanu. Na mapie najważniejszych atrakcji pomoże się wam odnaleźć mój przewodnik po Samarkandzie, który zaprowadzi was w najciekawsze zakątki tego zjawiskowego miasta.
Pojechać do Uzbekistanu i nie zobaczyć Samarkandy, to jak pojechać nad morze bez kąpielówek – niby można ciekawie spędzić czas, ale do pełni wrażeń będzie czegoś brakować. Najpiękniejsze miasto Uzbekistanu słynie z pereł architektury, które zachwycają nie tylko na podrasowanych pocztówkach. Sprawdźcie, co warto zwiedzić w Samarkandzie i szykujcie się na dużą dawkę zachwytu!
Spis treści
Zwiedzanie Samarkandy
Samarkanda, z historią sięgającą VI wieku p.n.e., może się poszczycić mianem jednego z najstarszych miast świata. W ciągu setek lat była świadkiem i nierzadko też uczestnikiem ważkich wydarzeń, które targały jej losami, wciągając w wir naprzemiennych rozkwitów i upadków. Pierwszy ze złotych okresów Samarkandy przypada na czas powstania Wielkiego Szlaku Jedwabnego, łączącego Europę i Chiny. Echa czasów, kiedy w punktach handlowych miasta kwitła wymiana dóbr i idei z odległych krain, są tu obecne do dziś – choćby na słynnym bazarze Siyab, tłumnie odwiedzanym przez miejscowych i przyjezdnych.
Równie istotny okres rozwoju Samarkandy nastąpił w II poł. XIV w. Po brutalnych najazdach Czyngis-chana, które nie tylko zniszczyły miasto, ale i zdziesiątkowały jego mieszkańców, Samarkandę wziął pod swoje skrzydła potężny władca Tamerlan, nadając jej dumny tytuł stolicy swojego państwa. Podczas jego panowania, a także w trakci późniejszych rządów jego wnuka Uług Bega (XV w.), Samarkanda nie tylko podniosła się z gruzów, ale i urosła do rangi jednego z ważniejszych ośrodków kultury, sztuki i nauki świata islamskiego.
To między innymi z tego okresu pochodzą najsłynniejsze zabytki Samarkandy. Lokalne meczety, medresy i mauzolea przeżyły na przestrzeni dziejów niejedną zawieruchę, a nawet stawiały czoła trzęsieniom ziemi, ale wciąż prezentują się doskonale i niezmiennie oszałamiają turystów. Szczególną zasługę mają w tym sukcesywnie prowadzone prace renowacyjne oraz fakt, że już na początku XX wieku cuda Samarkandy zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Samarkanda – atrakcje, które trzeba zobaczyć
Mówi się, że w Samarkandzie można poczuć się jak w świecie baśni tysiąca i jednej nocy – i nie jest to przesada, bo wiele jest tu budynków, które wyglądają jak wyjęte z bajki. Wśród nich są m.in. kompleks Registan, meczet Bibi-Khanym, nekropolia Shakh-i-Zinda oraz mauzoleum Gur-Emir. Znajdują się one w bliskiej odległości od siebie i na ich zwiedzanie wystarczy jeden dzień, ale jeśli macie więcej czasu i ochotę na głębszą poznawczo wyprawę – Samarkanda stoi przed wami otworem!
Kompleks Registan
Rozległy plac Registan otoczony trzema medresami to bez wątpienia najbardziej znany punkt Samarkandy. Można powiedzieć, że od wieków pozostaje on miejscem, przez które przewijają się setki osób dziennie. Dziś spacerują tutaj tłumy turystów, dawniej zbierali się tu mieszkańcy, by słuchać przemówień władców i oglądać publiczne egzekucje. W medresach, gdzie można podziwiać dobytek kulturowy Uzbekistanu, kiedyś mieszkali i uczyli się studenci.
Choć każdy z trzech budynków na placu pochodzi z nieco innego okresu – Uług Beg z XV w., a Sherdor i Tillyakori z XVII w. – tworzą one spójny kompleks architektoniczny z imponującymi ejwanami (wejściami) i charakterystycznymi błękitnymi kopułami.
Meczet Bibi-Khanym
Według zachowanych zapisków meczet Bibi-Khanym wzniesiono na polecenie Tamerlana, ale niektóre źródła podają, że jego budowę zaplanowała i nadzorowała jedna z jego żon o imieniu Bibi-Khanym. Meczet cieszył się niegdyś sławą jednej z najwspanialszych muzułmańskich świątyń, co zawdzięczał przede wszystkim ogromnym rozmiarom. Niestety, jego konstrukcja była od początku niestabilna i zanim przeprowadzono prace renowacyjne pod koniec XX w., Bibi-Khanym zdążył się zamienić w nieomal całkowitą ruinę. Dziś częściowo odtworzony, wciąż robi wrażenie swoją monumentalną sylwetką i przypomina o potędze myśli architektonicznej w czasach Timurydów.
Nekropolia Shakh-i-Zinda
Shakh-i-Zinda to kompleks ponad 20 grobowców i budynków religijnych pochodzących z różnych okresów, od XI do XIX wieku. Zwiedzanie tej nekropolii pozwoli wam nie tylko obejrzeć skupione w jednym miejscu liczne okazy przepięknej architektury, ale też dowiedzieć się co nieco o dawnych dziejach Uzbekistanu. Znajdują się tu mauzolea samarkandzkiej arystokracji i innych zasłużonych osób – podobno spoczywa tu nawet sam Qutham ibn Abbas, kuzyn Mahometa, który sprowadził do Samarkandy islam. To od związanej z nim legendy o cudownym uzyskaniu nieśmiertelności powstała nazwa Shakh-i-Zinda, oznaczająca w języku perskim „Żywy król”.
Mauzoleum Gur-e-Amir
Mauzoleum Gur-Emir to miejsce spoczynku wielkiego wodza Tamerlana, które zostało wybudowane jeszcze za jego życia, dla tragicznie zmarłego prawnuka. Jest tu również pochowany Uług Beg i inne zasłużone osoby z dynastii Timurydów. Już z zewnątrz widać znaczenie tego miejsca, podkreślone ogromną kopułą o głębokich żłobieniach i ozdobną mozaiką na elewacji. Te dekoracje to jednak dopiero przedsmak tego, co czeka w wysokiej komnacie wewnętrznej, gdzie ściany i wnętrze kopuły pokrywa misterna siatka złoto-niebieskich płaskorzeźb i malunków.
Inne atrakcje Samarkandy
W Samarkandzie jest oczywiście sporo innych atrakcji, ale te, które wymieniłem powyżej, są najbardziej znane i doceniane przez turystów. Osoby zainteresowane XV-wiecznym rozkwitem naukowym miasta powinny też koniecznie zobaczyć ruiny obserwatorium astronomicznego Uług Bega. Wciąż widoczny jest tu ogromny sekstant, który służył świetnie wykształconemu w wielu dziedzinach wnukowi Tamerlana do obserwacji położenia gwiazd. Choć 3-kondygnacyjny budynek obserwatorium nie zachował się do naszych czasów, jego miniaturę możecie obejrzeć w zbudowanym w XX wieku muzeum poświęconym Uług Begowi i jego pracom.
Miłośnicy głośnej, pełnej kolorów, zapachów i smaków atmosfery przywodzącej na myśl czasy intensywnego handlu na jedwabnym szlaku, powinni z kolei wybrać się na bazar Siyab. To największe targowisko w Samarkandzie, gdzie można poczuć atmosferę codziennego, uzbeckiego życia i popróbować lokalnych przysmaków.
W tym miejscu warto dodać, że plac Registan i Mauzoleum Gur-e-Amir pięknie prezentują się także nocą. Wtedy oświetlają je lampy, które podkreślają styl budowli, ich turkusowe kopuły oraz zdobienia na ścianach. Budynki są otwarte dla zwiedzających tylko w ciągu dnia, ale z zewnątrz można je podziwiać przez cały czas. Dobrym pomysłem będzie więc zaplanowanie zwiedzania w godzinach otwarcia oraz dodatkowego wieczornego spaceru po mieście, w którego trakcie uwiecznicie nocny pejzaż Samarkandy na klimatycznych zdjęciach.
Atrakcje w okolicy Samarkandy
Przy okazji zwiedzania Samarkandy warto też rozejrzeć się trochę po okolicy, szczególnie jeśli zostawiliście sobie kilka dodatkowych dni na odkrywanie Uzbekistanu.
Jaskinia Hazrat Daud
Tym, którzy marzą o podziwianiu lokalnej natury, proponuję wybrać się do jaskini Hazrat Daud. To owiane licznymi legendami miejsce czci św. Dawida w górach Mirankul, do którego wiedzie pnąca się pod górę trasa z 1303 schodami. Choć pokonanie takiej ilości stopni może dać mocno w kość, czeka was nagroda w postaci oszałamiających widoków! Jest też szansa na spełnienie waszego życzenia – wystarczy dotknąć śladu na skałach, który podobno zostawił tu sam święty.
Etnograficzna przygoda w wiosce Eski Forish
Miłośnikom żywej etnografii polecam również kulturową wyprawę do osady Eski Forish w górach Nuratau, oddalonej od Samarkandy o ok. 3 h drogi. Zatrzymując się u jej gościnnych mieszkańców, możecie doświadczyć codziennego życia w uzbeckiej, górskiej osadzie. Co najważniejsze, nie będziecie tylko biernie obserwować, bo zaraz zostaniecie zaproszeni do wspólnego gotowania i wykonywania codziennych prac w obejściu, a potem wspólnie zasiądziecie na rozstawionym na podwórku tapchanie, by wypić herbatę i uciąć miłą pogawędkę z gospodarzami. Zwiedzanie Eski Forish jest możliwe zarówno dla grup zorganizowanych, jak i turystów indywidualnych – możecie więc jechać ze mną lub samodzielnie zarezerwować pobyt u wybranego gospodarza.
Samarkanda – informacje praktyczne
Większość atrakcji w Samarkandzie jest płatna. Jeśli chcecie wejść do mauzoleów czy meczetów, przygotujcie się na zakup biletu. Ceny są zróżnicowane i zależą od popularności danego miejsca, a osoba dorosła zapłaci za wstęp średnio 8–20 zł. Pamiętajcie o przestrzeganiu zasad dotyczących ubioru i zachowania w miejscach religijnych, o których szczegółowo piszę w informatorach o Uzbekistanie.
Uzbekistan w pigułce
Sprawdź więcej informacji praktycznych o lokalnych zabytkach, atrakcjach, cenach, hotelach i zobacz moje propozycje podróży do Uzbekistanu.
Moje wycieczki do Uzbekistanu
Kusi cię zwiedzanie Samarkandy? Jedź ze mną na wycieczkę do Uzbekistanu i odkryj najpiękniejsze zabytki oraz najciekawsze atrakcje tego kraju! Sprawdź oferty wycieczek mojego biura podróży Tamada Tour lub zaplanuj indywidualny wyjazd – skontaktuj się ze mną, by ustalić szczegóły, i widzimy się na uzbeckich szlakach!