Gruzja – informacje praktyczne. Dokumenty, szczepienia, bezpieczeństwo, transport, ceny

Gruzja – informacje praktyczne. Dokumenty, szczepienia, zdrowie, wwóz leków, bezpieczeństwo, transport, ceny, pogoda, język, waluta i płatności, elektryczność, religia, jedzenie, strefa czasowa, przepisy prawne i celne, wycieczka z dzieckiem, lokalne obyczaje, hotele, jakie ubrania i akcesoria zabrać. Oto kompletny praktyczny poradnik o Gruzji, w którym znajdziecie wszystko, co o czym warto wiedzieć przed podróżą do Gruzji.

Gruzja – informacje praktyczne

O tym, co zwiedzać w Gruzji i z czego słynie ten kaukaski kraj, pisałem już w dziesiątkach artykułów na moim blogu. Tym razem skupmy się na podstawach wycieczki do Gruzji, czyli wszystkich praktycznych wskazówkach, które ułatwią wam przygotowanie się do podróży i bezpieczny, udany pobyt w Gruzji. Zacznijmy od spraw formalnych, a potem przejdziemy do tych obyczajowych i czysto podróżniczych.

Gdzie leży Gruzja?

Gruzja leży w regionie Kaukazu, na Kaukazie Południowym (Zakaukaziu), na styku Europy i Azji. Na północy jest otoczona pasmem górskim Wysokiego Kaukazu (najwyższe szczyty w granicach Gruzji to Szchara – 5193 m n.p.m., Kazbek – 5054 m n.p.m., Uszba – wyższy wierzchołek liczy 4710 m n.p.m.), na południu pasmem Małego Kaukazu (najwyższy szczyt Didi Abuli – 3300 m n.p.m.), a na zachodzie naturalną granicę kraju tworzy Morze Czarne. Powierzchnia Gruzji wynosi 69 700 km².

Z kim graniczy Gruzja?

Gruzja graniczy na południowym zachodzie z Turcją, na południu i południowym wschodzie z Armenią i Azerbejdżanem, na wschodzie z Azerbejdżanem, na północny zaś z Federacją Rosyjską i rosyjskimi republikami autonomicznymi: Osetią Północną, Czeczenią, Dagestanem, zamieszkiwanymi przez zróżnicowane kaukaskie grupy etniczne. Na terytorium Gruzji regionem autonomicznym jest Adżaria. W granicach kraju istnieją ponadto dwa regiony separatystyczne, pozostające pod rosyjską okupacją: Samachablo (Osetia Południowa) i Abchazja. Oba te regiony ogłosiły niepodległość, lecz są nieuznawane przez większość świata, poza Rosją i jej sojusznikami. O wojnie 5-dniowej w Osetii Południowej pisałem w artykule 5 dni wojny.

Historia Gruzji w skrócie

Tereny Gruzji były zasiedlone od najdawniejszych czasów. Artefakty archeologiczne (można je obejrzeć m.in. w Muzeum Narodowym w Tbilisi) wskazują, że intensywniejszy rozwój ludzkich osad na tym terenie nastąpił od IV tysiąclecia p.n.e. Odkryte w Gruzji pestki winogron, liczące 8000 tys. lat, są jednym z dowodów na to, że kultura w tym rejonie Kaukazu kwitła od wieków.

Za najwcześniejszą formę państwa gruzińskiego można uznać Kolchidę – historyczną krainę na zachodzie Gruzji, u wybrzeży Morza Czarnego, której powstanie datuje się na I tysiąclecie p.n.e. W starożytności Kolchida była grecką kolonią. Co ciekawe, mitologia grecka utożsamia Kolchidę z krainą Ai (Aja), do której Argonauci mieli się wyprawić po złote runo (to intrygująca historia, której śladami podróżujemy podczas organizowanej przeze mnie wycieczki Złoto Kolchidy 8 dni). Więcej o Kolchidzie piszę w artykule Historia Gruzji – Kolchida i Kartlia (II i I tysiąclecie p.n.e.).

Na wschodzie dzisiejszej Gruzji rozwinęła się natomiast Iberia – państwo, które istniało od V w. p.n.e. do VI w. n.e. W VII w. kraina ta została najechana przez Arabów i rozbita na odrębne księstwa, które z sukcesem podjęły próbę zjednoczenia dopiero w IX w. Zamiennie Iberię nazywano Kartlią – od tego słowa wywodzi się też współczesna nazwa kraju w języku gruzińskim: Sakartwelo, co oznacza dosłownie „ziemia Kartlów”. To właśnie Iberia najwcześniej przyjęła chrześcijaństwo jako religię państwową, już w 337 r. W kolejnych stuleciach nowa wiara rozprzestrzeniła się na terenie całej Gruzji i była jednym z czynników spajających liczne gruzińskie królestwa i plemiona, które w tamtym okresie wiecznie toczyły z sobą wojny i wojenki. Ówczesnym centrum gospodarczym, politycznym i komunikacyjnym Iberii była Mccheta. Według legendy w II poł. IV w. król księstwa Kartlii, Wachtang I Gorgasali (446–502), przeniósł stolicę z Mcchety zaledwie 12 km na południe, do nowego miasta, strategicznie położonego, lepiej bronionego i słynącego z siarkowych źródeł – Tbilisi, które jest stolicą Gruzji do dziś. Więcej o Iberii piszę we wspomnianym już tekście Historia Gruzji – Kolchida i Kartlia….

Aż do późnego średniowiecza, pomimo licznych najazdów Mongołów, Persów i Turków, Gruzja zachowywała niepodległość. Szczyt potęgi kraju, tzw. Złoty Wiek, przypadł na XI–XIII w., czyli czasy panowania króla Dawida IV Budowniczego i królowej Tamar. Z tego okresu pochodzi wiele najsłynniejszych gruzińskich zabytków, m.in. skalne miasto Wardzia czy rozmaite cerkwie. Szczegółowo o średniowieczu w Gruzji piszę w artykule Historia Gruzji – Złoty Wiek (XII–XIII wiek).

Po okresie prosperity nastąpiły kolejne podboje mongolskie, perskie, tureckie, a także rosyjskie, które poważnie nadwerężyły siły Gruzji. I choć zupełnie ich nie zniweczyły, to kraj znalazł się nad przepaścią, o czym opowiadam w tekście Historia Gruzji – Imperium w ruinie (XIII–XVII wiek).

Potem było niewiele lepiej, bo w XVIII w. Gruzja znalazła się pod panowaniem Imperium Rosyjskiego. Pod koniec XIX w. w Gruzji wybuchła antyrosyjska rewolucja, jednak sprawy nie potoczyły się tak, jak oczekiwali tego Gruzini. Co dokładnie się wydarzyło, wyjaśniam w artykule Historia Gruzji – Panowanie rosyjskie (XVIII–XIX wiek).

Po rewolucji październikowej w 1917 r. Gruzja, jak również inne państwa wchodzące wcześniej w skład carskiej Rosji, ogłosiły niepodległość. Utworzenie Demokratycznej Republiki Gruzji proklamowano wkrótce potem, 26 maja 1918 r. Nowe państwo zostało uznane przez sowiecką Rosję, ale już w marcu 1921 r. najechała je Armia Czerwona. Niemal równo rok później, w marcu 1922 r., Gruzja weszła w skład Zakaukaskiej Republiki Radzieckiej, a w 1936 r. – zasiliła szeregi ZSRR. Utworzona przez bolszewików Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka funkcjonowała aż do upadku Związku Radzieckiego w 1991 r. i ogłoszenia przez Gruzję niepodległości. XX wiek w Gruzji to niewątpliwie czas politycznej, gospodarczej i społecznej burzy, której więcej uwagi poświęcam na łamach artykułu Historia Gruzji – XX wiek.

W latach 90. XX w. nareszcie wolny kraj stanął przed nowymi wyzwaniami, które ciągnęły się za nim od ostatnich dekad. Po śmierci Józefa Stalina (1953 r.), a zwłaszcza po wystąpieniu Nikity Chruszczowa w 1956 r., w podległych Związkowi Radzieckiemu republikach nastał okres tzw. odwilży. Gruzińska gospodarka stała się wówczas jedną z najwydajniejszych w całym ZSRR (towarami eksportowymi były m.in. wino, herbata, swańska sól), lecz jednocześnie zaczęła się borykać ze znaczną biedą zwykłych obywateli i ogromną korupcją, która niestety utrzymywała się w kolejnych latach. I nie był to jedyny problem Gruzji, a szerzej na ten temat wypowiadam się w tekście Historia Gruzji – Dzieje najnowsze od 1991 roku.

W 2008 r. Rosja ponownie najechała zbrojnie na Gruzję, czego przyczyną były roszczenia do separatystycznych republik Abchazji i Osetii Południowej (dokładne informacje o konflikcie w artykule 5 dni wojny). O zażegnanie sporu, wycofanie się rosyjskich wojsk i wsparcie dla Gruzji zaapelowali przywódcy państw europejskich, w tym były prezydent Polski Lech Kaczyński (jego pomnik stoi w Tbilisi, nieopodal cerkwi Cminda Sameba, największej na Kaukazie). Nie był to pierwszy raz w historii, kiedy Polacy i Gruzini podali sobie pomocną dłoń, czego dowodzę we wpisach o polskich zesłańcach na Kaukazie oraz we wspomnieniach pierwszego spotkania z Gruzją, krajem moich przodków.

Gruzja, choć pozostaje państwem kaukaskim, myśli i działa proeuropejsko, o czym świadczą kluczowe decyzje gospodarczo-polityczne. Kraj jest członkiem Rady Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, międzynarodowej Organizacji na Rzecz Demokracji i Rozwoju (GUAM), Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego i Eurocontrol. Co więcej, od 2014 r. Gruzja jest krajem stowarzyszonym z Unią Europejską, a od 2016 r. – członkiem strefy wolnego handlu z UE.

Gruzja stale się rozwija, a w ostatnich latach mocno postawiła na rozwój turystyki, co pozwoliło Gruzinom nareszcie odbić się od dna i wieść lepsze życie. Niestety dotychczasowe sukcesy w tej dziedzinie skutecznie pokrzyżowała pandemia COVID-19. Gruzini znów stanęli przed widmem kryzysu. Choć to twardzi ludzie, którzy niejedno już przetrwali i nie żalą się publicznie na swój los, niewątpliwie potrzebują jak najszybszego powrotu do normalności i przywrócenia turystyki, aby ocalić to, co zdołali osiągnąć wielkim trudem – jak również pięknem gruzińskiej kultury i przyrody, które przyciągają niczym magnes.

Co zobaczyć w Gruzji?

Gruzja to kraj, który każdemu ma coś do zaoferowania. Miłośnicy trekkingu pokochają górskie szlaki w górach Wysokiego i Małego Kaukazu, amatorzy off-roadu mogą się wybrać szlakiem najpiękniejszych tras, koneserzy wina i lokalnej kuchni odkryją bogactwo smaków i aromatów, różnorodnych dla wszystkich regionów, a pasjonaci historii i kultury znajdą ogrom ciekawostek architektonicznych i etnograficznych, związanych z lokalnymi wydarzeniami i wielowiekowymi tradycjami.

Fenomen Gruzji tkwi w tym, że choć jest ona niewielka powierzchniowo, ma wszystko, czego tylko dusza zapragnie. Kraj jest niesamowicie urozmaicony i pełen niespodzianek, a miejsc wartych zobaczenia są tu dosłownie dziesiątki! Gdybym miał wybrać kilka absolutnie najciekawszych, byłyby to: Tbilisi, Gruzińska Droga Wojenna, Wardzia, Uszguli, Tuszetia, Kachetia, Jaskinia Prometeusza, Mccheta, Dawit Garedża i Racza (kolejność dowolna). Więcej w artykułach 9 miejsc w Gruzji, które musisz zobaczyć i Wycieczki jednodniowe z Tbilisi – 12 pomysłów na Gruzję w jeden dzień oraz w pozostałych tekstach o zwiedzaniu Gruzji na moim blogu.

Jak dojechać do Gruzji z Polski?

Z Polski najlepiej dolecieć do Gruzji samolotem. Loty oferują linie lotnicze Wizz Air (do Kutaisi) oraz PLL LOT (do Tbilisi). Ponadto do Gruzji można dolecieć z przesiadkami lub bezpośrednio z innych miast Europy i Azji, liniami Lufthansa, Air Baltic, Aegean, Pegasus, Qatar Airways, Air Arabia, Georgian Airways, Aeroflot, Air France, Belavia, SCAT i Turkish Airlines.

Samochodem można do Gruzji dojechać przez Turcję i Rosję. Można też dojechać do Ukrainy albo Bułgarii i stamtąd popłynąć dalej promem. W każdym z tych przypadków podróż trwa co najmniej kilka dni.

Jak zorganizować wyjazd do Gruzji?

Organizację wyjazdu do Gruzji warto zacząć od zakupu biletów lotniczych. Z Polski samoloty latają do Tbilisi (PLL LOT) i Kutaisi (Wizz Air). Od tego, na jaki przelot się zdecydujecie, a więc w jakiej części Gruzji rozpoczniecie swoją kaukaską przygodę, zależeć będą trasa dalszej wycieczki i lista zwiedzanych atrakcji.

Jeżeli lecicie do Tbilisi, możecie się skupić na zwiedzaniu centralnej i wschodniej Gruzji. To idealna okazja, aby zobaczyć Tbilisi, Mcchetę, regiony Kachetii, Samcche-Dżawachetii i Tuszetii oraz pojechać Gruzińską Drogą Wojenną do Stepancmindy z widokiem na Kazbek.

Jeżeli natomiast wylądujecie w Kutaisi, czekają na was niespodzianki Gruzji zachodniej, a więc przepiękne regiony Swanetii i Raczy, a także wciąż mało znane turystycznie – z wyjątkiem Batumi i wybrzeża Morza Czarnego – regiony Imeretii i Adżarii.

Planując wyjazd, kierujcie się też swoimi zainteresowaniami: górami, morzem, trekkingiem, off-roadem, gruzińską tradycją winiarską, kulturą, historią – i pod te pasje dopasujcie swoją trasę.

Postarajcie się delektować lokalnym bogactwem Gruzji, zamiast biegać z miejsca na miejsce i starać się na siłę „zaliczyć” jak najwięcej atrakcji. Przy krótszym, kilkudniowym wyjeździe i tak nie zobaczycie całego kraju, dlatego wykorzystajcie maksymalnie rejon, w którym się znaleźliście, a kolejne ciekawostki odkryjcie podczas następnej wycieczki do Gruzji.

Planując trasę wycieczki po Gruzji, miejcie na uwadze jakość gruzińskich dróg, szczególnie poza szlakiem. Zdarza się, że pokonanie nawet krótkich odcinków zajmuje kilka godzin. Rekordowy pod tym względem jest dojazd terenówkami do regionu Tuszetii, po jednej z najniebezpieczniejszych dróg świata, gdzie 74 km drogi pokonujemy w czasie, bagatela, ok. 3,5–5 godzin!

Czy do Gruzji wymagana jest wiza?

Nie, obywatele krajów Unii Europejskiej podróżujący do Gruzji na okres do 365 dni w celach turystycznych, nie muszą mieć wizy.

Czy do Gruzji wymagany jest paszport?

Do przekroczenia granicy z Gruzją wystarczy dowód osobisty lub paszport. Można więc przylecieć do Gruzji na dowód osobisty lub paszport. Doradzam jednak zabranie obu tych dokumentów – w przypadku zgubienia jednego, bezpiecznie wrócimy do Polski na drugim. Zalecane jest także, aby na wyjazd mieć przy sobie kserokopię dokumentu tożsamości, która przyda się podczas zameldowania (check-in) w hotelach.

Wwóz leków do Gruzji

Na wyjazd do Gruzji trzeba zabrać leki osobiste (np. stosowane w chorobach przewlekłych), podstawowe leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i na dolegliwości układu pokarmowego, a także repelenty na komary (preparaty można też kupić na miejscu), przydatne akcesoria i opatrunki (np. chusteczki higieniczne, plastry, pęsetę) oraz środki dezynfekujące (żel, spray, chusteczki).

Jednocześnie koniecznie pamiętajcie, że niektóre leki dostępne w Polsce i innych krajach UE bez recepty – zawierające m.in. kodeinę (np. nurofen), efedrynę (np. tussipect) lub pseudoefedrynę (np. ibuprom, gripex, sudafen) – w Gruzji mogą być kwalifikowane jako środki odurzające i substancje psychotropowe, których wwóz jest zabroniony! Uczulam, że gruzińskie służby graniczne działają w zakresie wwozu leków bardzo restrykcyjnie. Jeżeli musicie stosować jakiś lek, zawierający wyżej wymienione składniki, zadbajcie o stosowne zaświadczenie lekarskie, o którym piszę poniżej.

Do Gruzji można wwieźć leki wyłącznie niezbędne do osobistego leczenia, w maksymalnej ilości 10 standardowych opakowań. W przypadku większego zapotrzebowania – do leków należy dołączyć odpowiednią dokumentację medyczną. Leki muszą się znajdować w oryginalnym opakowaniu.

W przypadku wwozu do Gruzji leków zawierających substancje psychoaktywne, na granicy należy okazać kopię recepty oraz kopię certyfikatu, który potwierdza uprawnienia do wykonywania zawodu przez lekarza wystawiającego receptę, wraz z tłumaczeniami na język angielski. Wwieźć można ilość leku wystarczającą na okres do 31 dni.

W przypadku leków przewożonych w bagażu podręcznym, które pasażer musi zażyć w trakcie lotu, wymagane jest zaświadczenie od lekarza w języku polskim i angielskim, poświadczone pieczątką.

Uwaga! Podróżni nieposiadający wymaganych zezwoleń na leki mogą być zatrzymani na granicy i narażeni na wysoką grzywnę.

W razie jakichkolwiek wątpliwości, czy dane substancje aktywne podlegają kontroli przy wwożeniu do Gruzji, zalecam bezpośredni kontakt z Referatem Konsularnym Ambasady RP w Tbilisi, pod adresem e-mail: tbilisi.amb.rk@msz.gov.pl.

Covid-19 Gruzja – informacje praktyczne dla podróżnych

Przed wyjazdem do Gruzji szczegółowo zapoznajcie się z aktualnymi zasadami przekraczania granicy, lokalnymi restrykcjami i wymogiem testów, szczepień i rozmaitych formalności w związku z pandemią COVID-19. Wszystkie bieżące informacje są dostępne na rządowej stronie: https://www.gov.pl/web/dyplomacja/gruzja. O przebiegu pandemii w Gruzji oraz wynikających z tego możliwościach zwiedzania i restrykcjach dla turystów szczegółowo piszę też w serii artykułów o koronawirusie w Gruzji.

Zdrowie i szczepienia w Gruzji

Jak wspomniałem powyżej, szczepienie przeciwko COVID-19 i/lub spełnienie dodatkowych formalności wymaganych przez władze, jest obecnie obligatoryjne, aby móc wjechać do Gruzji.

Jeśli chodzi o dodatkowe szczepienia przed wyjazdem do Gruzji, to nie są one wymagane. Profilaktycznie zaleca się jednak szczepienie na żółtaczkę typu A i B, wściekliznę, błonicę, tężec i krztusiec. Osoby, które wcześniej szczepiły się przeciw tym chorobom, mogą wykonać szczepienia przypominające. Na 4–6 tygodni przed wyjazdem najlepiej udać się do lekarza medycyny podróży, aby skontrolować stan zdrowia i przyjąć ewentualne szczepienia.

Podczas pobytu w Gruzji warto zachować ogólną ostrożność i, rzecz oczywista, nie narażać się na niepotrzebne ryzyko. Na górskich łąkach Kaukazu powszechnie występuje Barszcz Sosnowskiego – roślina silnie uczulająca, która wyglądem przypomina koper. Jeśli wystąpią objawy w postaci oparzeń, pęcherzy i złego samopoczucia, należy skontaktować się z lekarzem. Miejcie przy tym na uwadze, że służba zdrowia w Gruzji jest na niskim poziomie. Wizyty lekarskie w Gruzji są odpłatne (w określonych przypadkach można się ubiegać o zwrot kosztów leczenia z tytułu polisy turystycznej, dlatego pamiętajcie, aby wykupić przed podróżą odpowiednie ubezpieczenie).

Różnica flory bakteryjnej może być w pierwszych dniach pobytu dokuczliwa dla osób o zwiększonej wrażliwości, dzieci i seniorów. Aby zapobiec dolegliwościom zdrowotnym podczas wycieczki, zaleca się mycie warzyw i owoców przed spożyciem oraz picie wody wiadomego pochodzenia (wskazana woda butelkowana).

Przepisy celne i prawne w Gruzji

Do Gruzji można bez deklaracji celnej wwieźć: gotówkę w kwocie do 14.000 EUR oraz do 4 litrów alkoholu. Natomiast wywieźć z Gruzji na obszar celny UE można 1 litr alkoholu powyżej 22% albo 2 litry alkoholu o mocy do 22%, a dodatkowo 4 litry wina, 16 litrów piwa oraz do 200 sztuk papierosów. Należy pamiętać, że z Gruzji do UE zabroniony jest wwóz towarów pochodzenia zwierzęcego – nie wolno więc wwozić do Polski serów z Gruzji, bo można się narazić na polskim lotnisku na konfiskatę produktów, a nawet karę finansową. Co więcej, w Gruzji przemyt narkotyków i broni oraz ich posiadanie są karane pozbawieniem wolności. Fotografowanie i filmowanie niektórych oznaczonych obiektów i terenów przygranicznych jest zabronione.

Bezpieczeństwo w Gruzji

Gruzja jest krajem bezpiecznym, gościnnym i przychylnym turystom. Mimo to – jak wszędzie indziej na świecie – trzeba zachować podczas podróży ostrożność i rozwagę.

Ze względu na nie najlepsze warunki ekonomiczne w Gruzji zdarzają się pospolite kradzieże. Aby nie narażać się na to ryzyko, należy zawsze pilnować swojego dobytku, w tym torebki, plecaka, sprzętu. Można bez problemu nosić przy sobie aparat fotograficzny czy smartfon, w dzień i w nocy, ale lepiej nie afiszować się z drogimi gadżetami. Bezpieczniej też nie nosić przy sobie nadmiaru gotówki i nie trzymać portfela w miejscu, z którego łatwo go wyjąć (np. w kieszeni spodni). Pieniędzy, wartościowych przedmiotów, drogiego sprzętu elektronicznego, dokumentów etc. lepiej nie zostawiać w pokojach hotelowych – chyba że są one wyposażone w sejfy.

Pamiętajcie również o lokalnym szaleństwie drogowym. Bardzo uważajcie na pasach, na poboczach drogi i wszędzie indziej, kierujcie się zasadą ograniczonego zaufania i weźcie pod uwagę, na gruzińskich drogach duży ma zawsze rację (więcej na ten temat w tekście 5 porad, jak poruszać się po Gruzji).

Ponadto – i rada dotyczy przede wszystkim kobiet, ale również panowie powinni ją wziąć do serca – nie włóczcie się po ciemku, omijajcie szemrane okolice, nie nawiązujcie przygodnych znajomości i nie pijcie alkoholu z nieznajomymi, nawet pod pretekstem zawarcia przyjaźni. Gruzini są bardzo gościnni i chętnie częstują alkoholem, nie ma nic dziwnego w tym, że zapraszają do swoich domów i polewają turystom, ile wlezie. I oczywiście ta gościnność jest bardzo miła, ale musicie pamiętać o paru sprawach. Po pierwsze, zasada ograniczonego zaufania wobec innych ludzi to pierwszy krok, aby uchronić się od kłopotów, bo nigdy nie wiecie, na kogo traficie i jakie ten ktoś ma intencje. Po drugie, kultura osobista sugeruje, żeby nie nadużywać cudzej gościnności, również w Gruzji. Po trzecie, to że ktoś leje wam alkohol, nie znaczy, że trzeba się zalać po sam korek – znajcie swój umiar i weźcie również pod uwagę, że zaliczenie zgonu podczas supry to oznaka chamstwa.  

W Gruzji bardzo uważać muszą na siebie kobiety. Zwłaszcza samotnie podróżujące, budzą spore zaciekawienie w Gruzji, jak i na całym Kaukazie. Nie dajcie się, drogie panie, zaczepiać na ulicy, w knajpie, zawsze lepiej jest też powiedzieć, że przyjechałyście z kimś, np. z mężem (nawet jeżeli to nieprawda). Warto przyjechać z obrączką na palcu. Uważajcie na samotne podróże taksówkami. Znam wiele historii, które skończyły się niezbyt ciekawie: głaskaniem przez taksówkarza po twarzy (kobieta usiadła na miejscu obok niego), a jedna nawet siniakami, kiedy taksówkarz nie chciał wypuścić Polki z taksówki i raczej nie miał dobrych zamiarów, jeżeli szarpał się z kobietą i zamknął wszystkie drzwi… Takie doświadczenia niestety wciąż spotykają polskie przewodniczki w Tbilisi.

Gruzja to również dość konserwatywny obyczajowo kraj. Wprawdzie tatuaże i kolczyki albo hipsterskie czy yollo ciuszki nie budzą już dziś żadnego zainteresowania, bo ta moda jest obecna w Tbilisi od dawna. Zarazem kuse, obcisłe ubrania (które mogą sugerować zaproszenie do bliższej relacji), jak również publicznie palenie papierosów przez kobiety nie jest tu dobrze widziane. Ba! Nawet chodzenie z własną żoną za rękę to powód do oglądania się przez zaciekawionych i nieco zszokowanych gruzińskich chłopaków (kai biczebi – to określenie na gruzińskich dresiarzy czy też sebiksów). Znam to z doświadczenia. Nikt może nie zwróci na to uwagi w turystycznych miejscach, ale po wypuszczeniu się poza turystyczną bańkę – już na pewno.

O tematyce relacji damsko-męskich oraz stosunku do kobiet napisałem więcej w artykule Seks w Gruzji. Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na kwestie przemocy domowej w gruzińskich domach, na pielęgnowany tu wizerunek faceta w typie macho – wszystko to przekłada się potem na zachowanie niektórych mężczyzn również poza domem. Są to tematy na zupełnie inną opowieść, ale warto być ich świadomym przed wycieczką do Gruzji.

Obywatele Rzeczpospolitej Polskiej mogą dla zwiększenia bezpieczeństwa podróży zarejestrować się w rządowym systemie Odyseusz (https://odyseusz.msz.gov.pl/).

Telefon alarmowy ogólny: 112.

Ambasada RP w Tbilisi

ul. Oniashvili 24

0160 Tbilisi, Gruzja

Tel.: (+ 995 322) 92 03 98

E mail: tbilisi.amb.sekretariat@msz.gov.pl

Telefon alarmowy*: (+ 995) 599 701 279

Email alarmowy*: tbilisi.wk.dyzurny@msz.gov.pl

* Telefon i e-mail alarmowy do ambasady jest przeznaczony wyłącznie do kontaktu w sytuacjach nagłych i wymagających natychmiastowej interwencji dyżurnego konsula na rzecz obywateli polskich (np. zgony, aresztowanie, wypadki drogowe, kradzież dokumentów).

Ruch drogowy w Gruzji

Ruch drogowy w Gruzji to temat pokręcony jak kaukaskie szlaki i zasługujący na odrębną opowieść, dlatego zachęcam was do zapoznania się ze szczegółowymi informacjami w artykułach 5 porad, jak poruszać się po Gruzji oraz Absurdy drogowe w Gruzji. Krótko dodam tylko, że w Gruzji należy na drogach bardzo uważać – jako kierowca, rowerzysta (rowery nie są tu popularne) i pieszy.

Zasady drogowe w Gruzji nijak mają się do polskich czy europejskich przepisów, a streścić je można w kilku punktach: duży ma zawsze rację, ograniczone zaufanie popłaca, spodziewaj się niespodziewanego (np. krowy na drodze) i mandat, „bo tak”. Nie chcę nikogo straszyć, ale uczulić na to, że w Gruzji ruch uliczny działa inaczej i trzeba o tym stale pamiętać, aby bezpiecznie jeździć tu samochodem i poruszać się piechotą. Pisałem też o tym w przewodniku po Tbilisi.

Będąc w Gruzji, możecie wynająć samochód z wypożyczalni. Jeżeli natomiast wolicie rozkoszować się wycieczką bez stresu o to, co na drodze, polecam wam moich zaufanych, doświadczonych kierowców, którzy doskonale znają lokalne drogi i niepisane reguły jazdy. Możecie u mnie wynająć kierowcę z j. polskim, angielskim lub rosyjskim – wystarczy tylko skontaktować się ze mną, a wszystko dla was zorganizuję.

Transport w Gruzji – marszrutki, pociągi, samoloty, autostop, wynajem samochodu

Transport publiczny w Gruzji jest całkiem niezły i do tego tani. Podstawą lokalnej komunikacji są zwłaszcza marszrutki, kursujące po większych miastach i pomiędzy miejscowościami.

Prócz tego po Gruzji jeżdżą linie autobusów i busów Metro, Omnibus i Georgian Bus. Polecam zwłaszcza tę ostatnią linię, Georgian Bus, bo bilety na autobus można u nich kupić online na stronie, która działa również w języku polskim. Przykładowy koszt przejazdu na trasie Tbilisi – Kutaisi to ok. 20 GEL (czas jazdy: 4 godz.; w Tbilisi autobus staje na pl. Wolności), z kolei z lotniska w Kutaisi do centrum miasta dojedziecie za ok. 5 GEL (czas jazdy: 30 min.).

Niedrogie w Gruzji są również podróże taksówkami, które kursują nie tylko w dużych miastach, lecz także po terenie kraju. Możecie bez problemu i za relatywnie niewielkie pieniądze dojechać taksówką dokądkolwiek zechcecie, przykładowo z Tbilisi do Stepancmindy.

Popularną w Gruzji opcją transportu jest też autostop. Pamiętajcie jednak o zachowaniu wszelkiej ostrożności (dotyczy to zwłaszcza kobiet, a już w szczególności pań podróżujących samotnie). Nigdy nie wiecie, kto z wami jedzie i jakie ma zamiary, więc miejcie się na baczności.

Miłośnicy kolei mają do dyspozycji pociągi, jadące na popularnych trasach po Gruzji i Kaukazie: Tbilisi – Kutaisi – Batumi, Tbilisi – Baku oraz Batumi – Tbilisi – Erywań (aktualny rozkład jazdy jest dostępny na stronie http://www.railway.ge/en/traffic-general-schedule/, z tej strony można też pobrać aplikację na smartfon; aby kupić bilety online na pociąg w Gruzji, trzeba zarejestrować konto na stronie https://ticket.railway.ge/). Po Gruzji latają ponadto krajowe linie lotnicze Vanilla Sky. To w zasadzie swego rodzaju powietrzna taksówka, bo flota obejmuje śmigłowce Alouette III i Agusta 109, awionetki Cessna i Wilga oraz jeden większy samolot L 410- UVP-E. Można nimi dolecieć z i do Tbilisi, Batumi, Mestii czy Ambrolauri. Zdarza się jednak, że ze względu na pogodę loty nie dochodzą do skutku.

Bezpieczeństwo w górach w Gruzji

W góry w Gruzji najlepiej chodzić z wykwalifikowanym przewodnikiem. Samotne trekkingi po górskich szlakach, a w szczególności zdobywanie na własną rękę Kazbeku i innych szczytów Kaukazu, są zdecydowanie niewskazane. Szlaki na Kaukazie nie są dobrze oznakowane, a w wielu miejscach brak jakichkolwiek znaków. Do rzadkości należą też górskie schroniska, zapomnijcie również o toaletach. Ponadto w górach należy się liczyć z całkowitym brakiem zasięgu sieci telefonicznej i internetowej. Wprawdzie gdzieniegdzie zasięg jest i można wezwać pomoc, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 (można też skorzystać z aplikacji MIA LEPL 112 Georgia), to trzeba zarazem pamiętać, że w Gruzji nie działa odpowiednik polskiego TOPR-u. Tego rodzaju wyspecjalizowane jednostki ratownictwa górskiego są nową inicjatywą, dopiero rozwijaną przez lokalną Agencję Zarządzania Kryzysowego, ze względu na rosnącą liczbę zagranicznych turystów. Miejscowe służby pomocowe nie są jednak tak dobrze przygotowane jak te w Tatrach czy Alpach. Brakuje im sprzętu i doświadczonych ratowników medycznych. Same akcje ratunkowe mogą trwać nawet kilkanaście godzin. Dlaczego? Bo do transportu poszkodowanych wykorzystuje się komercyjne śmigłowce, które nie zawsze są w stanie dotrzeć na miejsce ze względu na niesprzyjającą pogodę albo dlatego, że wykonują akurat inny lot. Po drugie, bo placówki medyczne w okolicy gór zwykle nie są odpowiednio wyposażone i trzeba poszkodowanych transportować do szpitala przykładowo w Tbilisi. W tym temacie trzeba koniecznie dopilnować kwestii ubezpieczenia turystycznego i zwrócić uwagę, co i na jakich warunkach ono obejmuje, żeby nie okazało się potem, że za horrendalnie drogi transport z gór Kaukazu i pobyt w gruzińskim szpitalu trzeba będzie zapłacić z własnej kieszeni… Więcej na ten temat pisałem w artykule o górze Kazbek. 

Klimat i pogoda w Gruzji – kiedy jechać?

Gruzja jest krajem w większości górzystym. Wyraźną granicą klimatyczną w Gruzji wyznaczają Góry Suramskie. Południkowy przebieg tego pasma dzieli kraj na dwie niemal równe części: zachodnią o klimacie podzwrotnikowym morskim oraz wschodnią o klimacie podzwrotnikowym suchym i kontynentalnym.

O każdej porze roku perła Kaukazu zachwyca pięknem przyrody – zmiennej, bo w Gruzji występują cztery pory roku. Średnie temperatury w dzień są najwyższe w czerwcu (27°C), lipcu (31°C), sierpniu i wrześniu (26°C), natomiast najniższe w styczniu (6°C). Latem upały sięgają nawet ok. 40°C. Kto nie przepada za skwarem, może jechać na wycieczkę do Gruzji przed albo poza sezonem, czyli wiosną lub jesienią. Opady deszczu mogą występować w Gruzji przez cały rok, ale głównie w miesiącach zimowych i wiosennych. W lipcu i sierpniu zdarzają się też nocne burze z piorunami przeszywającymi niebo.

Roślinność Gruzji

Z uwagi na zróżnicowany klimat Gruzja może się pochwalić niezwykle bogatą szatą roślinną. Na zachodzie kraju, w warunkach klimatycznych tworzonych przez Morze Czarne, rosną figi, palmy, laury, oliwki, kiwi i inne rośliny śródziemnomorskie. Spotkać je można także w innych częściach Gruzji. Przykładowo cytrusy, granaty i tzw. hurmy (słodkie owoce pomarańczowe, rosnące na drzewach) występują nawet na ulicach Tbilisi. W wysokogórskiej części kraju, wzdłuż pasm Wysokiego Kaukazu, rosną typowe rośliny alpejskie, m.in. skalnice, kostrzewy, jaskry, lilie, irysy i inne kwiaty, porastające bujne łąki. Na południowym krańcu Gruzji, w okolicach półpustyni Dawit Garedża, przeważają kwiaty i trawy stepowe, natomiast na południowym wschodzie, w Parku Narodowym Waszlowani, spotyka się zarówno roślinność typową dla sawanny, jak również charakterystyczne dla tego rezerwatu drzewa pistacjowe, piwonie i orchidee.

W całej Gruzji rozpowszechniona jest ponadto winorośl, którą uprawiano tu już 8000 lat temu. Z tego okresu pochodzą odkryte na terenie Gruzji pestki winogron, które są najstarszym tego typu eksponatem na świecie i znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Tbilisi. Według wielu naukowców wino pochodzi z Gruzji. Unikalna na skalę światową gruzińska metoda produkcji wina w glinianych amforach kwewri liczy 6000 lat, jest do dziś praktykowana i została objęta patronatem UNESCO.

Język w Gruzji

Językiem urzędowym Gruzji jest gruziński (przed wyjazdem można się zapoznać z gruzińskim alfabetem i poznać kilka podstawowych słów, w czym pomoże poradnik Podstawowe zwroty po gruzińsku). W Gruzji w powszechnym użyciu jest także język rosyjski, którym porozumiewają się tu praktycznie wszyscy, młodzi, dorośli i seniorzy. W większych miastach i miejscach o dużym natężeniu turystycznym można w mniej lub bardziej zaawansowanym zakresie dogadać się również po angielsku.

Warto wiedzieć, że gruziński język i alfabet są niepodobne do żadnych innych na świecie i do dziś nie ustalono ich pochodzenia. Przypuszcza się, że język gruziński (kartuli ena), należący do rodziny języków kartwelskich (tu ciekawostka: Gruzja w języku gruzińskim nazywa się Sakartwelo – საქართველო, a nazwa ta oznacza dosłownie „kraj Kartlów”), rozwinął się pod wpływem języków semickich, natomiast gruziński alfabet, stworzony w 284 r. p.n.e. przez Farnawaza I, pierwszego króla Kartlii, został zainspirowany pismem syryjskim albo greckim.

Religia w Gruzji

Gruzja jest krajem chrześcijańskim, a dominującym wyznaniem jest prawosławie. W związku z tym należy pamiętać o odpowiednim stroju w cerkwiach i innych miejscach kultu religijnego. Mężczyźni muszą założyć długie spodnie (latem przydatne będą długie spodnie z odpinanymi nogawkami), a kobiety – zakryć włosy, ramiona i nogi (warto mieć ze sobą chustę na głowę oraz długą spódnicę lub chustę, zakrywającą kolana). Przed wejściem do świątyni wypada wyciszyć telefon, a na terenie obiektu zachować spokój i ciszę. W cerkwiach obowiązuje zakaz fotografowania i filmowania.

Waluta i płatności w Gruzji

Walutą Gruzji jest lari (GEL). Jedno lari dzieli się na 100 tetri. 1 GEL to ok. 1,30 PLN/0,33 EUR/0,33 USD. Ciekawostką jest, że gruzińskie banknoty produkuje Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych, a monety Mennica Polska.

W wielu sklepach i restauracjach można płacić kartą. Można też wypłacać pieniądze z bankomatów, które są powszechnie dostępne w większych miejscowościach. Na wyjazd warto zaopatrzyć się w kartę walutową (w USD), uniwersalną (np. mBank World) lub typu Revolut. W mniejszych miejscowościach korzystanie z bankomatów i płatności kartą może być utrudnione lub niemożliwe.

Na podróż do Gruzji trzeba zabrać walutę GEL, USD lub EUR. Coraz więcej kantorów w Polsce (zwłaszcza w większych miastach) oferuje wymianę PLN – GEL – PLN. W przypadku utrudnień z zakupem lari, na podróż należy zabrać dolary amerykańskie (wydane od 2006 r. włącznie, bez skreśleń i uszkodzeń) lub euro i wymienić je na GEL w Gruzji.

Warto pamiętać, że w Gruzji nie ma możliwości bezpośredniej wymiany PLN na GEL i odwrotnie. Sytuacja może się oczywiście zmieniać, ale lepiej nie ryzykować i założyć, że gruzińskie kantory nie obracają złotówkami.

Na wycieczkę do Gruzji warto także zabrać kartę płatniczą (walutową, uniwersalną, np. mBank World, lub typu Revolut). W Gruzji bankomaty są powszechnie dostępne w miastach. Pieniądze można wygodnie wypłacać w dwóch walutach – GEL, jak i USD. Kartą można płacić w większości sklepów, restauracji, hoteli, atrakcji turystycznych i innych obiektów. Trzeba uwzględnić, że na prowincji korzystanie z bankomatów i płatności kartą może być utrudnione lub niemożliwe.

Ceny w Gruzji – ile pieniędzy zabrać na wycieczkę?

Dokładne informacje o tym, ile pieniędzy zabrać na wycieczkę do Gruzji, ile kosztują podstawowe produkty spożywcze, jedzenie i wino, bilety wstępu, rozmaite atrakcje i przejazdy, są dostępne w artykułach: Ceny w Gruzji. Ile kosztują atrakcje, jedzenie, transport, jaką walutę zabrać? oraz Ile pieniędzy zabrać na wycieczkę do Gruzji?. Natomiast szczegółowe dane o ogólnych kosztach życia w Gruzji – cenach nieruchomości, paliwa, produktów spożywczych i kosmetycznych, różnorodnych usług, edukacji, a nawet kosztach prowadzenia biznesu w Gruzji – podaję w artykule Ile kosztuje życie w Gruzji?.

Czas w Gruzji

W Gruzji obowiązuje strefa czasowa UTC +4. Różnica czasu między Polską a Gruzją wynosi +2 godziny latem i +3 godziny zimą.

Telefonia i Internet w Gruzji

Bezpłatne Wi-Fi jest dostępne w większości hoteli w Gruzji (o hasło pytajcie w recepcji). Do internetu można bezpłatnie podłączyć się również w niektórych restauracjach i innych obiektach – zawsze trzeba jednak zachować ostrożność w korzystaniu z sieci niezabezpieczonych hasłem. Mapę punktów z dostępem do publicznego internetu można znaleźć na stronie https://wifispc.com/georgia.

Telefonowanie w roamingu jest dość drogie – kosztuje za minutę 8–10 PLN w przypadku wykonanego połączenia i ok. 4 PLN za odebranie połączenia. Wysłanie jednego SMS-a to z kolei koszt 2 PLN.

Chętni mogą się zaopatrzyć w lokalną kartę SIM (trzeba ją jednak zarejestrować, podpisując umowę z operatorem). W Gruzji działają sieci operatorów Magti, Geocell i Beeline, z czego najlepszy zasięg ma Magti.

Należy pamiętać, że na dalekiej prowincji i wysoko w górach mogą wystąpić zakłócenia w dostępie do sieci telefonicznej i internetowej, jak również ich całkowity brak.

Elektryczność w Gruzji – jakie wtyczki obowiązują?

Napięcie sieciowe w Gruzji wynosi 220 V. W kraju występują dwa typy gniazdek: C i F, czyli na wtyczki z dwoma okrągłymi bolcami (takie, jak w Polsce i większości krajów Europy).

Gruzińska kuchnia – czego warto spróbować?

Kuchnia gruzińska jest bardzo aromatyczna, bogata w przyprawy (zwłaszcza kolendrę, czosnek, szafran), warzywa (bakłażany, pomidory, paprykę), wyśmienite sery (np. sulguni), dania mączne i mięsa (baraninę, jagnięcinę, wołowinę, wieprzowinę, rzadziej drób). Pomimo obfitości dań mięsnych wegetarianie również znajdą coś dla siebie (weganie mogą jednak mieć kłopot z posiłkami w restauracjach).

Popularnymi potrawami są m.in. chinkali (pierożki wypełnione bulionem i mięsnym farszem), chaczapuri (placki z cienkiego ciasta nadziane gruzińskim słonym serem), kubdari (takie same placki, ale z farszem mięsnym), ostri (pikantny gulasz mięsny), tołma (gruzińskie gołąbki w liściach winogron), lobio (zupa/leczo z fasoli) czy pchali (kulki warzywne). Do posiłków zwyczajowo podaje się lokalny chleb.

Na gruzińskich stołach częstym dodatkiem jest także lemoniada, a stałym i w zasadzie obowiązkowym – gruzińskie wino, wyrabiane tradycyjną metodą. Więcej informacji o wartych skosztowania gruzińskich daniach publikuję w dziale Kuchnia gruzińska i przepisy na moim blogu.

Kultura i obyczaje w Gruzji – co wypada, a czego nie?

• Podczas supry, czyli tradycyjnej gruzińskiej biesiady, warto pamiętać o etykiecie wznoszenia toastów – szczegółowe informacje są dostępne w artykule Supra – tradycja gruzińskiej biesiady.
• Osoby, które z powodów zdrowotnych lub ideologicznych nie chcą spożywać wina i czaczy (gruzińskiej wódki), oczywiście nie muszą tego robić – nikt w Gruzji do picia alkoholu nie zmusza. Gdyby odmowa spożycia alkoholu wiązała z koniecznością wyjaśnienia powodów rezygnacji – bo niechęć do wychylenia lampki trunku może się wydać Gruzinom zdumiewająca – najlepiej subtelnie zasłonić się przyjmowanymi lekami, względnie, w przypadku kobiet, ciążą.
• W rozmowach z Gruzinami zaleca się unikać tematów politycznych (również historycznych o podłożu politycznym).
• Na co dzień zalecane są ubrania skromne i niewyzywające, które nie będą odsłaniać zbyt wiele ciała, a także umożliwią wizyty w lokalnych świątyniach. Na wycieczkę obejmującą plażowanie kobiety powinny zabrać strój kąpielowy, który nie jest zbyt skąpy (najlepiej zdecydować się na strój jednoczęściowy lub bardziej zabudowane bikini).
• Publiczne palenie papierosów przez kobiety nie jest mile widziane – więcej o tym, na co kobiety muszą koniecznie uważać w Gruzji, w dziale Bezpieczeństwo w Gruzji.
• Nadmierna ekstrawagancja w zachowaniu i wyglądzie jest postrzegana raczej negatywnie.

Sławni Gruzini, których warto znać

Jak każdy kraj, tak i Gruzja może się poszczycić wybitnymi postaciami ze świata kultury, nauki, sportu czy polityki. Do najsłynniejszych Gruzinów należą m.in. Micheil Saakaszwili (były prezydent Gruzji), Katie Melua (właśc. Ketevan Melua, brytyjsko-gruzińska piosenkarka), Hamlet Gonaszwili (piosenkarz, wykonawca tradycyjnej muzyki gruzińskiej, zwany „głosem Gruzji”, zasłynął utworem, który wykorzystano w filmie „Nosferatu wampir” Wernera Herzoga), Ilia Czawczawadze (prozaik, wybitny intelektualista i jeden z ojców współczesnej myśli politycznej Gruzji), Borys Akunin (właśc. Grigorij Czchartiszwili, pisarz), Niko Pirosmanaszwili (najsłynniejszy gruziński malarz, reprezentant nurtu prymitywizmu), Lado Gudiaszwili (malarz, do którego przylgnął przydomek „gruzińskiego Goi”), Kote Marjaniszwili (aktor, reżyser teatralny i filmowy), Tamar Abakelia (rzeźbiarka, graficzka), Sopiko Cziaureli (aktorka filmowa i teatralna), Bidzina Kwernadze (kompozytor), Grigorij Leps (właśc. Grigorij Wiktorowicz Lepsweridze, rosyjski piosenkarz pochodzenia gruzińskiego), Tochinoshin Tsuyoshi (właśc. Levan Gorgadze, zawodnik sumo), Zaza Paczulia (koszykarz, zawodnik NBA), Guram Kutateladze, Liana Jojua, Merab Dwaliszwili, Giga Czikadze, Ilia Topuria i Roman Dolidze (zawodnicy mieszanych sztuk walki w amerykańskiej federacji UFC). W tym gronie wyróżnić warto także chór męski Rustavi (wykonuje tradycyjny gruziński śpiew polifoniczny) oraz zespół pieśni i tańca Sukhishvili (czyli takie „gruzińskie Mazowsze”; od kilku lat zespół rokrocznie występował także w Polsce).

Jak Gruzini postrzegają Polaków?

Gruzini postrzegają Polaków bardzo pozytywnie. Ba, mówiąc o stosunkach polsko-gruzińskich, mówimy tak naprawdę o ponad 200 latach niezwykle silnej przyjaźni, która narodziła się w obliczu pamiętnych dla obu krajów wydarzeń historycznych i trwa po dziś dzień. Gruzini wiele Polakom zawdzięczają i vice versa. Aby lepiej zrozumieć powody tej obopólnej sympatii, zachęcam do zapoznania się z artykułem Dlaczego Gruzini kochają Polaków? oraz z serią o polskich zesłańcach na Kaukazie.

Kult Stalina w Gruzji

Czasy radzieckie i okres stalinowski nie były dla Gruzinów łatwe, wręcz przeciwnie! Trudno jednak zapomnieć o tym, że bodaj najważniejszy przywódca ZSRR pochodził właśnie z Gruzji – Józef Stalin, a właściwie Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili, urodził się w gruzińskim mieście Gori, gdzie działa poświęcone mu muzeum. W związku z tym w sklepach z pamiątkami i na rozmaitych bazarach, w tej i niektórych innych miejscowościach, można się natknąć na portrety wodza i różne bibeloty z jego wizerunkiem. Ale żeby mówić o kulcie Stalina w Gruzji czy gruzińskiej dumie z faktu, że Stalin pochodził z ich kraju – to zdecydowanie za duże słowa, w zasadzie bujda na kołach. Ewentualna duma czy nostalgia za okresem radzieckim mogą wynikać co najwyżej z dobrze zakorzenionej propagandy. Swoją drogą, pomijając szereg krzywd wyrządzonych Gruzinom przez Rosję, Józef Stalin wpłynął na swoją ojczyznę w relatywnie niewielkim stopniu, bo prawda jest taka, że miał ją w… czterech literach. Co frapujące, Gruzini zwykli żartować, że są najlepszymi budowniczymi, bo przecież właśnie oni – rękami Stalina – zbudowali Związek Radziecki, a to, że system upadł to już nie ich wina…

Co zabrać do Gruzji? – ubrania, buty i akcesoria

Na wycieczkę do Gruzji trzeba zabrać ubrania, buty i dodatki adekwatne do pory roku (zawsze jednak lepiej mieć przy sobie ubranie cieplejsze i przeciwdeszczowe) oraz lokalnych obyczajów. Przydadzą się w szczególności:

• T-shirty/topy (wskazane bawełniane, przewiewne, nieopinające zbytnio ciała).
• Bluza z kapturem, polar lub sweter.
• Kurtka (dobrym wyborem jest warstwowa kurtka turystyczna z powłoką chroniącą przed deszczem i wiatrem), kurtka albo peleryna przeciwdeszczowa.
• Dodatkowo można zabrać 1–2 elegantsze bluzki albo casualowe koszule (mogą się przydać podczas wieczornej supry, czyli tradycyjnej gruzińskiej biesiady).
• Szorty, spódnice (wygodne, niekrępujące ruchów; ze względów obyczajowych najbezpieczniej zdecydować się na długość „w kolano” albo 3/4).
• Długie spodnie lub, co lepsze zwłaszcza latem, spodnie turystyczne z odpinanymi nogawkami (mężczyźni muszą założyć długie spodnie przez wejściem do cerkwi).
• Obuwie trekkingowe albo sportowe (wygodne, najlepiej już rozchodzone).
• Przewiewne obuwie na lato (np. sandały z solidną podeszwą i zakrytymi palcami).
• Klapki (pod prysznic, na plażę w Batumi, do łaźni siarkowych w Tbilisi itp.).
• Kapcie (w niektórych hostelach i hotelach można bezpłatnie lub za niewielką opłatą otrzymać jednorazowe pantofle).
• Chusty dla kobiety (przed wejściem do cerkwi panie muszą zakryć włosy oraz nogi co najmniej do kolan, dlatego warto zabrać dwie chusty – dłuższą, z której zrobimy coś w rodzaju spódnicy, i krótszą na głowę, przy czym nic nie stoi na przeszkodzie, by włosy okryć kapturem bluzy/kurtki).
• Kąpielówki (na plażę, do łaźni siarkowych w Tbilisi, nad jeziora).
• Okulary przeciwsłoneczne (lato, zima).
• Czapka z daszkiem/kapelusz/chusta (lato, wczesna jesień).
• Ciepła czapka, szalik, rękawiczki (zimą, np. na wyjazd na narty w Gruzji).
• Krem z filtrem UV (lato).
• Bielizna, w tym termoaktywna (zwłaszcza zimą); w przypadku wyjazdu narciarskiego warto zabrać dodatkowe pary ciepłych skarpet.
• Plecak – musi zmieścić butelkę wody, dokumenty, portfel i inne osobiste przedmioty; powinien być na tyle mały i lekki, by nie utrudniał zwiedzania, a zarazem na tyle pojemny, by z łatwością zmieścił np. kurtkę czy kupiony po drodze lunch; na długie spacery i trekkingi najlepiej zabrać maksymalnie komfortowy plecak, z wyprofilowanymi, dostatecznie szerokimi szelkami.
• Leki osobiste, środki do dezynfekcji i inne rzeczy szczegółowo opisane w punktach „Wwóz leków do Gruzji” oraz „Zdrowie i szczepienia”.

Gruzja z dzieckiem

Gruzja to kraj, który nie zawsze nadaje się na wakacyjny pobyt z dzieckiem. Chodniki lokalnych miast raczej nie są przystosowane do wózków, tych dziecięcych, jak również tych inwalidzkich. Krawężniki są wysokie, brakuje zjazdów dla wózków, przestrzeń dla pieszych jest często zastawiona samochodami i trzeba chodzić z wózkiem po ulicy, co jest niewygodne (drogi są dziurawe) i przede wszystkim niebezpiecznie. Tylko gdzieniegdzie można uświadczyć równy, dostatecznie szeroki i niezastawiony autami deptak. Wyjątkiem w tej kwestii jest choćby promenada w Batumi.

Z doświadczenia turystycznego wiem też, że dzieci, od przedszkolaka do młodszego nastolatka, przeważnie nie gustują w gruzińskiej kuchni. Czasami skubną placek chaczapuri, ale poza tym z jedzeniem bywają kłopoty i niekiedy zdesperowani rodzice posiłkują się niezdrowymi frytkami albo pizzą, żeby ich pociecha nie chodziła głodna. Z uwagi na odmienną florę bakteryjną należy się zaopatrzyć w leki osłonowe, które uchronią przed komplikacjami żołądkowymi – leki powinny przyjmować i dzieci, i dorośli, przynajmniej przez kilka pierwszych dni wycieczki do Gruzji.

Poza tym warto wspomnieć o kwestii toalet. Nie wszędzie w Gruzji znajdziecie typowe ubikacje europejskie. Funkcjonują one oczywiście w hotelach, restauracjach i przy niektórych atrakcjach turystycznych. Jednak przy części zabytków (np. przy cerkwi Dżwari w Mcchecie), w okolicy bazarów, na prowincji i w rozmaitych innych miejscach dostępne są tylko toalety kucane, mówiąc prościej: dziura w ziemi. A wobec takich ubikacji dzieci, przyzwyczajone do łazienek w europejskim wydaniu, mogą protestować – i kłopot gotowy. Jeżeli się da, spróbujcie zmienić pobyt w kucance w niezwykłe doświadczenie innego kraju. Choć brzmi to dziwnie, może niedorzecznie, dzieci mogą zareagować zupełnie inaczej, gdy do wizyty w kucanej toalecie dodacie ciekawą, przygodową opowieść. Zresztą, sami najlepiej wiecie, co działa na wasze szkraby i jak je podejść w bardziej skomplikowanych momentach.

Minusów wydaje się być sporo, z drugiej jednak strony Gruzja oferuje wiele udogodnień dla rodzin z dziećmi. W niektórych zabytkach i atrakcjach, a także w hotelach i guesthouse’ach dzieci mogą liczyć na zniżki. Część zabytków i atrakcji wpuszcza dzieci do 6 lat za darmo. W niektórych hotelach można liczyć na łóżeczko dziecięce, w pozostałych obiektach dziecko śpi przeważnie na osobnym łóżku (często jest to tzw. dostawka) albo z rodzicami.

Wypożyczalnie aut mają do dyspozycji foteliki samochodowe. Warto wiedzieć, że w Gruzji tylko niemowlęta muszą podróżować w foteliku, starsze dzieci nie mają takiego obowiązku – z tego powodu częstym widokiem są dzieci podróżujące z przodu albo z tyłu w ogóle bez pasów, wychylone przez okno albo siedzące na kolanach rodzica, w tym rodzica za kierownicą. Gruzini są do tego przyzwyczajeni, ale wam takich manewrów oczywiście absolutnie nie polecam. Biorąc pod uwagę szaleństwo drogowe w Gruzji, zawsze pamiętajcie o foteliku dla malucha oraz pasach dla starszaka i siebie. W marszrutkach często wcale nie ma pasów bezpieczeństwa, dlatego po prostu na siebie i dzieci mocno uważajcie.

Nie ma potrzeby zabierania do Gruzji pieluszek, chusteczek, mleka modyfikowanego, gotowych dań w słoiczkach i innych rzeczy dla dzieci. Wszystko jest dostępne w gruzińskich apteko-drogeriach (Aversi i innych).

Kwestia atrakcji dla dzieci w Gruzji ma się różnie. W Tbilisi można się wybrać kolejką linową pod pomnik Matki Gruzji i do twierdzy Narikala, do ogrodu botanicznego, lunaparku Mtacminda (wjeżdża tu kolejka szynowa), nad tbiliskie morze, do parku etnograficznego po drodze nad jezioro Żółwie, do muzeum iluzji albo muzeum nauki. Jeżeli dzieci lubią przyrodę, warto zdecydować się na agroturystykę w winiarskim regionie Kachetii albo spędzić wspaniały czas na lekkich trekkingach w Raczy. Dzieciom mogą też spodobać się skalne miasta, takie jak Wardzia albo Uplisciche, jak również przepiękna Jaskinia Prometeusza. Jeśli chodzi o Morze Czarne, to muszę was przestrzec, że lokalne plaże są kamieniste i nie nadają się na typowy relaks. Ponadto, z uwagi na ukształtowanie terenu w okolicy Batumi i Kobuleti często pada deszcz. Brakuje tu poza tym atrakcji dla dzieci (maluchy można jednak zabrać do ogrodu botanicznego pod Batumi). Warto uwzględnić, że do niektórych popularnych atrakcji w Gruzji, np. do kanionu Okatse, nie są wpuszczane dzieci poniżej 1,20 m wzrostu.

Hotele w Gruzji – warto wiedzieć

Hotele klasy ekonomicznej i hostele w Gruzji często nie są wyposażone w windy, dlatego lepiej nie zabierać ciężkich walizek i dużej liczby bagaży. W pokojach hotelowych dostępne są ręczniki, zwykle na gości czekają też mydło i szampon (małe opakowania, dlatego warto zabrać własne lub kupić na miejscu), niekiedy do dyspozycji są również jednorazowe klapki, szczoteczki i pasty do zębów, gąbki kąpielowe i inne akcesoria (bezpłatnie lub za dodatkową opłatą). Suszarki do włosów przeważnie są w pokojach – jeśli nie, najlepiej spytać o nie na recepcji. Grzałki do wody i żelazka są zazwyczaj dostępne w recepcji, na życzenie. W pokojach hotelowych mogą się znajdować minibary – pamiętajcie, że dostępne w nich napoje i słodycze są dodatkowo płatne.

Ubezpieczenie turystyczne do Gruzji

Pamiętajcie, aby przed wyjazdem za granicę koniecznie wykupić odpowiednie ubezpieczenie turystyczne. Zwróćcie uwagę, że według ubezpieczycieli Gruzja nie leży w Europie i trzeba wykupić ubezpieczenie w wariancie „Świat”, które jest droższe. Jeżeli jedziecie na wycieczkę razem z moim biurem podróży Tamada Tour – ubezpieczenie jest już zawarte w cenie (szczegóły na stronie tamadatour.pl).

Gruzja bez biura podróży

Do Gruzji możecie jak najbardziej wybrać się na własną rękę. Można tu wynająć samochód albo podróżować transportem zorganizowanym – marszrutkami, samolotem, pociągami. Wskazówki odnośnie do poruszania się po Gruzji znajdziecie w dziale Transport w Gruzji.

Opcją dla wielu osób wygodniejszą i przyjemniejszą będzie jednak wycieczka z kameralnym touroperatorem, wyspecjalizowanym w danym regionie, np. z moim biurem podróży Tamada Tour. Podróżując po Gruzji ze mną, moimi przewodnikami i kierowcami, dotrzecie do miejsc niedostępnych dla zwykłych turystów, będziecie mogli się skupić na podziwianiu i odczuwaniu Gruzji, a nie na pilnowaniu godzin przejazdów czy prowadzeniu samochodu. Możecie umówić się ze mną na dłuższą, kilku- albo kilkunastodniową wycieczkę po Gruzji (po całym kraju albo wybranych regionach), jak również na pojedyncze wycieczki jednodniowe z Tbilisi czy nawet jednodniowe, kilkugodzinne spotkanie, podczas którego razem udamy się na zwiedzanie Tbilisi. Wystarczy, że dacie znać, czego wam trzeba, a wszystko zorganizuję!

A czy to nie jest tak, że da się samodzielnie zorganizować to samo, co oferuje biuro podróży? I tak, i zdecydowanie nie. W czym rzecz? Otóż wszystko zależy od tego, z kim jedziecie do Gruzji, bo możecie trafić na biuro podróży z prawdziwego zdarzenia, jak i firmę, która – co tu dużo kryć – nie ma za wiele do zaoferowania. Utarło się, że „biuro podróży” oznacza firmę, która sprzedaje wakacje, w tym wycieczki all-inclusive, w turystycznych enklawach, takich jak przykładowo Egipt, pozbawionych kontaktu ze światem zewnętrznym, w których pracownicy danego biura nigdy nie byli osobiście i jedynie kasują pieniądze za coś, co rzeczywiście moglibyśmy zorganizować we własnym zakresie. Stąd też w ostatnich latach popularnością zaczęły się cieszyć rozmaite „kluby podróżnicze”, które pod tego rodzaju zmienioną nazwą jedynie udają, że czymkolwiek różnią się od typowego „biura podróży” z galerii handlowej, a w rzeczywistości klepią jeden czy dwa te same programy po 15 razy w roku i wysyłają ludzi z niedoświadczonymi „liderami grupy”, którzy nie mają profesjonalnej wiedzy własnej, a tylko odczytują zwiedzającym teksty z Wikipedii albo nielegalnie skopiowane z cudzych blogów, takich jak mój. Faktycznie, wyjazd z tego rodzaju „biurem podróży”, „klubem podróżniczym”, „indywidualnym organizatorem” może być dla was rozczarowujący i będziecie tylko pluli sobie w brodę, że zapłaciliście za coś, co mogliście zorganizować na własną rękę.

Dlatego zastanówcie się dobrze, z kim jedziecie do Gruzji i nie decydujcie się na pierwszą lepszą ofertę pod wpływem impulsu albo z powodu promocji cenowej. Wiem, że niełatwo ocenić na pierwszy rzut oka, kto zapewni wam naprawdę rzetelny, ciekawy wyjazd, kto odpowiednio zatroszczy się o was na szlaku. Jedyne, co mogę zrobić, to zasugerować, abyście nie bali się biur podróży, ale roztropnie je sprawdzali i wiedzieli, kto za nimi stoi. Poczytajcie moje artykuły o Gruzji, posłuchajcie podcastów, obejrzyjcie filmy, zapoznajcie się z przygotowanymi przeze mnie programami wycieczek albo poproście o indywidualną wycenę (wycieczki grupowej, indywidualnej, firmowej, pielgrzymki) i przekonacie się sami, czym ja i moje biuro podróży Tamada Tour różnimy się od innych. Chcę w tym miejscu rozwiać jeszcze jeden stereotyp. Wiele osób, myśląc o wyjeździe z „biurem podróży”, wyobraża sobie 50-osobowy autokar. Moje grupy są kameralne, na objazdówkach mam maksymalnie 16 osób, a wyprawy przygodowe zaczynają się od 4 osób. Widać różnicę, prawda?

Wycieczki do Gruzji z PolakoGruzinem

Zapraszam was serdecznie na wycieczki do Gruzji, które organizuję pod szyldem mojej butikowej firmy Tamada Tour, pierwszego i najstarszego gruzińsko-polskiego biura podróży z siedzibami w Polsce i w Gruzji, działającego z powodzeniem od 2011 r. Mogę dla was zorganizować dowolną wycieczkę jednodniową w Tbilisi, jednodniową poza Tbilisi, jak również klasyczne, wielodniowe wycieczki objazdowe do Gruzji – kulinarne, trekkingowe, kulturalne, narciarskie i jeep tour.

Indywidualne programy, grupy już od 2–4 osób, zaufani kierowcy, sprawdzone hotele, knajpki i moje pełne wsparcie od pierwszego kontaktu aż po każdy kilometr naszej wspólnej wycieczki – to macie u mnie jak w banku! Mocno wierzę w słowa, że „gość w Gruzji jest darem od Boga” – i taką Gruzję chcę wam pokazać, abyście mogli doświadczyć prawdziwej magii perły Kaukazu i przywieźć z wycieczki niezapomniane przeżycia!  

[oferty oferty=”902,3176,1620,1369″ naglowek=”Przygoda w Gruzji”]